Doğal Taş Nedir
Yaşadığımız dünyaya ve yapılara estetik bir görünüm kazandırmak üzere kullanılan taşlar, bilinen en eski yapı malzemesidir. Doğal taşların oluşumu milyonlarca yıl sürmüştür ve bu oluşum hâlâ devam etmektedir. Doğada çok uzun zaman dilimi içinde oluşan doğal taş türleri yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır ve bu kullanım uygarlık tarihi kadar eskidir. Doğada doğal halde bulunan ve çeşitli işlemlerden geçirilerek kullanıma hazır hale getirilen yüzlerce taş türü vardır. Yapı malzemesi olarak kullanılan ve en bilinen doğal taş türleri şunlardır: mermer, granit, oniks, bazalt, limra, andezittir. Kuyumculuk sektöründe kullanılan doğal taş türleri de vardır: ametist, kuvars, akik, oniks, kehribar, elmas, zümrüt, yakut, safir…
Doğal Taşların Tarihçesi
Doğal taş, insanlık tarihi kadar eski bir malzeme olarak pek çok uygarlık tarafından kullanılmıştır. Türklerin en eski yazılı kaynağı olan Orhon Abideleri doğal taş üzerine yazılmış ve günümüze aktarılmıştır. Bu bağlamda doğal taş ölümsüzlüğü simgeler. Taş üzerine yazılan hiçbir şey yok olmaz, gelecek nesillere aktarılır. Çeşitli uygarlıklara ve devletlere baktığımızda doğal taşların farklı türlerini yoğun olarak kullandıkları görebiliriz. Örneğin; Mısırlılar Aswan granitlerini yoğun şekilde kullanmışlardır. Bu granitlerle yapılan yapıtlar günümüze kadar gelmiştir. Hititliler ise bazalt taşını kullanmışlardır. Osmanlı döneminde ise traverten, mermer, fosilli kalker ve renkli granit gibi doğal taş türleri sıkça kullanılmıştır.
Bilimsel olarak yeryüzünde ilk olarak bazalt ve granit oluşmuştur. Maddenin en küçük parçası olan atomlardan elementler, elementlerden de mineraller oluşmuştur. Minerallerin bir araya gelmesiyle de doğal taş oluşmuştur. Doğada bulunan taşlar için mineraller topluluğu demek yanlış olmaz. Doğal taş oluşumu incelendiğinde içinde bulunan minerallere bakılarak taşın nasıl bir ortamda oluştuğu tespit edilebilir. Doğal taş türleri incelendiğinde oluşum süreçleri ve dolayısı ile dünyanın jeolojik gelişimi de incelenmiş olur.
Doğal taşların sağlam ve dayanıklı bir yapıya sahip olması, günümüzde yapı malzemesi olarak kullanımını yaygınlaştırmış ve buna bağlı olarak taş endüstrisi kurulmuştur. Taş endüstrisinin kurulması ile birlikte doğal taş işlenmeye, şekillendirilmeye ve ihtiyaca göre uygun ebatlarda kesilmeye başlanmıştır. Yapı malzemesi olarak kullanılan traverten, oniks, mermer, granit, bazalt, limra, andezit gibi doğal taş türleri, çeşitli işlemlerden geçirilmiş, bu taşlara kullanım alanlarına göre honlama, cilalama, eskitme, çekiçleme, alevle yakma, kumlama gibi yüzey işlemleri uygulanmaya başlanmıştır. Kısacası taşların gizemli dünyası bir kenara bırakılmış, doğal taşlar önemli bir yapı malzemesi olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Yapı Malzemesi Olarak Kullanılan Doğal Taşlar
Yapı malzemesi olarak kullanılan doğal taş kategorisi, yapı sektöründe kullanılan tüm kayaç türlerini kapsar. Granit, mermer, traverten, oniks, bazalt, limra gibi doğal taş türleri, yapı malzemesi olarak en çok kullanılan taş türleridir. Bu taşlar yap temellerinde, yapı duvarlarında, dış kaplamalarda, merdiven ve basamaklarda, bahçe duvarlarında, iç duvar kaplamalarda, yer ve zemin döşemede, kaldırım ve yol yapılında kullanılan taşlardır. Yapı taşları aynı zamanda aksesuar yapımında, anıt ve yapıtların restorasyon çalışmalarında, çeşme ve mezar yapımında, cami ve minarelerin yapımında da sıklıkla kullanılır.
Türkiye doğal taş rezervi fazla olan bir ülkedir. Türkiye’nin hemen hemen her bölgesinde doğal taş rezervi bulunmaktadır. Bu kadar zengin doğal taş rezervine sahip olmak, ülke ekonomisi açısından son derece önemlidir. Yapı malzemesi olarak kullanılan her taş türü kendine has özelliklere sahiptir ve kullanım alanları bu özellikler doğrultusunda değişkenlik gösterebilir. Mermer, granit, oniks, limra, traverten, bazalt gibi yapı taşları kullanım amaçlarına uygun şekilde işlenir ve honlama, çekiçleme, cilalama, kumlama, eskitme vb. yüzey işlemlerinden geçirildikten sonra kullanıma hazır hale gelir.
Mermer Nedir, Özellikleri Nelerdir
Mermer, eski çağlardan beri kullanılan bir doğal taş türüdür. Dekorasyan uygulamalarının vazgeçilmezi olan mermer türleri, şık ve kaliteli yaşam alanları tasarlamak amacıyla kullanılır. Klasik üslubun simgesi olan mermer, eski çağlardan itibaren geometrik formlarda üretilerek özellikle zemin döşeme malzemesi olarak kullanılmıştır. Mikrop barındırmayan yapısı nedeniyle bir Türk kültürü olan hamamlarda, duvar ve zemin kaplama malzemesi olarak çok eski zamanlardan beri kullanılagelmiştir.
Mermer, oldukça sert bir doğal taş türüdür. Dayanıklılık düzeyi çok yüksektir. Sert iklim koşullarına ve basınca karşı mukavemeti yüksektir. Isı değişikliklerinden etkilenmez ve binayı dış etkenlere karşı korur. Cilalama işlemi yapılan mermerler uzun yıllar parlaklıklarını koruyabilirler. Mermerin temizliği son derece kolaydır, kir ve leke tutmaz. Bu nedenle hijyenin ön planda olduğu yaşam alanlarında en fazla kullanılan doğal taş türü mermerdir.
Granit Nedir, Özellikleri Nelerdir
Granit magmatik bir doğal taş türüdür. Kuvars, alkali feldispat, mika ve koyu renkli mineral karışımından oluşmuştur. Eski çağlardan beri kullanılan bir yapı malzemesi olan granit, açık alanlarda kullanım için uygun bir doğal taş türüdür. Neme dayanıklı olması nedeniyle anıtlarda sıklıkla kullanılır.
Doğadan blok taş olarak çıkarılan granit, iç ve dış mekan dekorasyonunda kaplama malzemesi olarak kullanılır. Merdiven-basamak, aksesuar, mezar, masa ve sehpa imalatında da granit kullanılır. Doğal taş türleri arasında en sert yapıya sahip taş türüdür. Darbelere, kırılmalara, çizilmelere karşı yüksek mukavemet gösterir. Güneş ışınlarından etkilenmez, rengi değişmez. Isıya ve aside dayanıklıdır, mutfak tezgahı olarak kullanım için uygundur. Su emme düzeyi düşüktür, su sızdırmaz. Çok iyi cila tutar, uzun yıllar bakım gerektirmeden kullanılabilir.
Oniks Nedir, Özellikleri Nelerdir
Oniks, yarı değerli taşlar grubunda yer alan çok güzel bir doğal taş türüdür. Genellikle süs eşyası yapımında kullanılan oniksin yapı malzemesi olarak kullanımı da yaygındır. Soğuk su kaynaklarında yer alan kalsiyum karbonatın çökmesi ile oluşmuş bir kayaç türüdür. Saydam bir yapıya sahiptir ve ışığı geçirme özelliği vardır. Mimarî uygulamalarda ve dekorasyon amacı ile kullanılan çok şık bir doğal taştır. Beyaz, yeşil, sarı ve kırmızı renkleri bulunur. İç mekan dekorasyonunda, masa ve sehpa gibi doğal taş aksesuar yapımında, vazo, tabak, biblo, takı ve süs eşyası yapımında oniks taşının görselliğinden faydalanılır.
Traverten Nedir, Özellikleri Nelerdir
Traverten doğada rutubetli yerlerde, soğuk ve sıcak su kaynaklarında ve göllerde oluşan bir doğal taş türüdür. Kahverengi tonlarında bir doğal taş olan traverten, delikli ve damarlı görüntüsü ile geniş bir kullanım alanına sahiptir. Mermer ve granite göre daha dayanıksız bir yapı malzemesidir. Ağır kimyasallar ve asitler görünümünü bozduğu için traverten kullanırken biraz daha dikkatli olmak gerekir. Kullanım talimatına uyulduğunda uzun yıllar ilk günkü gibi kalır. Duvar kaplama, zemin kaplama ve aksesuar üretiminde kullanılan bir doğal taş türü olup uygulandığı alana şık bir görünüm kazandırır.
Limra Nedir, Özellikleri Nelerdir
Doğada iki şekilde oluşur. Deniz kabukları, mercan ve yosun gibi organizmaların deniz ya da okyanus dibinde birikmesi ve mağaralarda kalsitin kimyasal çökelmesi sonucu oluşur. Zemin döşemelerinde, duvar kaplamalarında, banyo ve mutfak tezgahlarında, tebeşir üretiminde limra taşı kullanılır. Bunun dışında balkon korkuluğu üretiminde de doğal taş limranın şık ve estetik görünümünden yararlanılır. Dekoratiftir, sağlam ve dayanıklıdır. Kolay işlenebilen bir doğal taş türü olduğu için istenen şekil verilebilir. Yumuşak ve süngerimsi bir yapıya sahiptir ve dış ortamda kullanım için yeterli dayanıklılık düzeyine sahip değildir. Bu nedenle daha ziyade iç mekan dekorasyonunda kullanılan doğal taş kategorisinde yer alır.
Bazalt Nedir, Özellikleri Nelerdir
Bazalt, volkanik olaylar neticesinde oluşan ve doğada kaya kütlesi halinde bulunan bir doğal taş türüdür. Siyaha yakın bir renge sahiptir. Yol, köprü, kaldırım yapımında kullanılır. Basınca çok dayanıklıdır. Volkanik bir kayaç türü olan bazalt, en sert ve dayanıklı doğal taş türleri arasında yer alır. Yapı malzemesi olarak da tercih edilen bir doğal taş türüdür. Sağlam, dayanıklı ve şık duvar ve zemin kaplama elemanı olarak inşaat sektöründe kullanılır. Dış mekan zemin döşemede, merdiven ve basamak imalatında bazaltın kalitesinden ve dayanıklılığından yararlanılır. Doğal taş türleri arasında en geniş kullanım alanına sahip olan doğal taş türlerinden olan Bazalt taşından üretilen yağmur oluğu, küp taşı, bordür, döşeme ve agrega, yol, kaldırım ve çevre düzenlemesi amacıyla kullanılan ürünlerdir. 7 ohm sertlik derecesi ile granite yakın bir sağlamlık ve dayanıklılığa sahip olan bazalt uzun yıllar kullanılabilir.
